در بحث ورودي و خروجي ها اگه به پشت كيس خودتون نگاه كنيد با شكلي مشابه شكل زير روبرو ميشين كه به معرفي تك تك اونا ميپردازيم .
1- Mouse port كه در واقع براي ماوس هاي PS2 درگاه ورودي به حساب مياد .
2- پورت 25 پيني عموما براي سخت افزار هاي اسکنر ، پرينتر . البته امروزه با گسترش يو اس پي ها نقش اين پورت بر روي مادربورد کم رنگ شده .
3- LAN RJ-45 Port
در واقع بيشتر شركت هايي كه در ساخت مادر برد فعاليت دارن براي اينكه هزينه ها رو كم كنن اقدام به طراحي پورت شبكه بر روي خود مادر برد كردن . شما براي اينكه به شبكه وصل بشين نياز به يه كارت شبكه دارين كه به جاي اينكه كارت جداگانه اي خريداري كنيد و روي اسلات PCI نصب كنيد . ميتونيد از مادربردي كه داراي پورت شبكه ONboard هستش استفاده كنيد . ( البته امروزه ميشه گفت همه مادربردها اين پورت رو دارند . )
شكل بالا نمونه اي از كارت شبكه رو نشون ميده كه بايد بر روي اسلات Ex / PCI نصب شود .
شكل بالا نمونه اي از اسلات هاي PCI رو نشون ميده .
4 و 5 و 6 : مربوط به اسپيكر يا همون بلند گوي سيستم شما ميباشد . كه براي خروجي صدا ، ميكروفن و هدفون ميتونيد از اين سه پورت استفاده كنيد .
7 : درگاه USB كه همه ما باهاش آشنايي داريم . براي استفاده از قطعات و وسايلي كه مجهز به يو اس بي هستند ميتونيم از اين پورت استفاده كنيم . مثل كيبوردها و ماوس هايي كه يو اس بي هستند . يا فلش مموري ، دوربين ديجيتال و .....
9- VGA Port : يكي ديگه از پورتهايي كه بصورت آن برد وجود داره پورت VGA هستش . كه در واقع گرافيك آن برد به حساب مياد . مانيتور شما يه كابل برق داره و كابل بعدي كابل ديتا هستش كه به اين پورت متصل ميشه .
كارتهاي گرافيكي كه البته در بخش مخصوص به خودش در موردش حرف ميزنيم در انواع قديمي تر بر روي اسلات AGP و در مادر بردهاي جديد تر روي اسلات PCI Ex نصب ميشه .
نمونه اي از كارت گرافيك بصورت غير آن برد ...
10- COM port که به مانيتور اتصال پيدا مي کرد که به جاي آن از VGA/HDMI در مادربورد هاي جديد استفاده مي شود.
البته اين نكته رو هم بگم كه ماوس هاي قديمي هم از اين پورت استفاده ميكردند .
11- Keyboard Port : پورت مخصوص كيبورد
نكته حائز اهميت در مورد اين پورت ها نوع متصل كردن اون هست كه حتما بايد به آرومي و دقيق اينكار انجام بشه تا باعث خم شدن كانكتورهاش نشه .
اين درگاه ها ميتونه در مادر بردهاي مختلف اندكي متفاوت باشه . بسته به اينكه مادربرد شما از گرافيك و شبكه آن برد استفاده ميكنه يا نه تعداد اين دركاهها متفاوت ميشه مثلا در نمونه زير شما شاهد اين قضيه هستيد .
همونطور كه ميبينيد وجود چند تا درگاه USB و پورت HDMI با شماره 12 كه در واقع درگاه انتقال ديجيتالي ( با كيفيت ) مالتي مديا هستش و USB 3.0 با شماره 11 همچنين VGA/DVI-D با شماره 13 تفاوتهاي موجود با مدل بالايي محسوب ميشن .
نكته : تفاوت USB 2.0 با USB 3.0 در سرعت انتقال داده ها است .
در مورد پورت LAN يه توضيح کوچولو بايد بدم .
اگر چراغ چپي روشن باشد نشان اتصال و اگر چشمک بزند در حال انتقال داده است.
اگر چراغ راستي روشن و سبز باشد نشان دهنده اتصال 1Gbps و اگرنارنجي باشه 100Mbps واگر خاموش باشه 10Mbps. البته در هر مادربورد تفاوت دارد به عنوان مثال در مادربوردasus M2V اگر چپي زرد باشد روشن واگر چشمک بزند در حالت انتقال داده و راستي روي مادربوردm2v به همان صورت بالاست ولي با اين تفاوت که رنگ سبز ندارد يعني فقط تا سرعت 100Mbps بيشتر انتقال نمي دهد.
توضيحات : آشنايي بيشتر با پورتها
پورت Serial : ارتباط و انتقال داده به صورت سريال(انتقال بيتها پشت سر هم در يک کانال) با يک دستگاه
پورت Parallel : ارتباط و انتقال داده به صورت موازي (انتقال بيتها همزمان و در چند کانال) با يک دستگاه
پورت PS/2 : براي ارتباط کيبورد و موس ps/2
پورت Games : براي ارتباط دستگاها و دسته هاي بازي (اين پورت ديگر استفاده نمي شود)
((اين پورت ها با پورت USB جايگزين شده اند))
پورت DVI : يا Digital Video Interface است . اين پورت براي وصل شدن به مانيتورهاي LCD و پرژکتورها کاربرد دارد و تصوير نيز با کيفيت و رزوليشن بالا انتقال پيدا ميکند . (جايگزيني براي پورت VGA ميباشد) .
پورت HDMI : يا High Definition Multimedia Interface است . اين پورت تصوير و صدا را باهم داراست و اين اطلاعات ديجيتال به صورت غير فشرده شده انتقال پيدا ميکند و از کيفيت و رزوليشن بالا برخوردار است که بيشتر براي ارتباط با تلويزيون هاي LCD و دستگاه هاي مجهز به HDMI استفاده دارد .
سوکت Audio Mini-Jacks : سوکت انتقال صدا به صورت استريو .
پورت Microphone : اتصال به ميکروفن
پورت Stereo Line-in : ورودي صدا (براي وارد کردن صدا از دستگاه خارجي)
پورت Stereo Line-out : خروجي صدا(براي وصل کردن به اسپيکر) يا بلندگوهاي جلو (اسپيکر 5.1 و 7.1)
پورت S/PDIF : يا Sony/Phillips Digital Interconnect Format است . مجموعه کل پورت هاي انتقال صدا است که براي اتصال به دستگاه هاي پخش صدا استفاده ميشود و اين انتقال با کابل کواکسيال و يا نوري صورت ميگيرد .
پورت Firewire : يا IEEE 1394 يک پورت همانند USB است که ساخت شرکت Apple است و در سرعتهاي مختلف است مثل 400 و 800 mb/s . و يک ارتباط سريال در دو نوع يک طرفه و دو طرفه (ارسال - دريافت) ايجاد ميکند . بيشتر در ارتباط با دوربين ها ، شبکه و انتقال ويديو استفاده دارد .
پورت USB : يا Universal Serial Bus است . اين پورت اطلاعات را به صورت سريال و با سرعتهاي بالا انتقال ميدهد . اتصال دستگاههاي جانبي مانند پرينتر ، مودم ، ماوس و وبکم و ... به اين پورت آسان است و برخلاف پورتهاي سري و موازي موجود ، احتياج به تنظيمات lRQ يا تنظيمات شماره پورت l/O ندارد و همچنين نيازي به هيچ نرم افزار راه اندازي ندارد ، پورت USB از منبع ولتاژ 5 ولتي هم استفاده ميکند که باعث ميشود خيلي از دستگاه ها نيازي به منبع تغذيه جدا نداشته باشند . USB استاندارد قادر به حمايت از 127 دستگاه است (به کمک USB HUB) .
پورت SCSI : يک گذرگاه مثل IDE است ولي با سرعت بيشتر و ظرفيت بيشتر براي اتصال تجهيزات متعدد(از 8 تا 16 دستگاه) . تعدادي از کامپيوترها از يک نوع گذرگاه با نام Small Computer System Interface براي اضافه کردن عناصر مورد نظر به کامپيوتر استفاده مي کنند. عناصر سخت افزاري مورد نظر مي تواند يکي از تجهيزات زير باشد: هارد ديسک ، اسکنر ، CD-ROM، چاپگر ، Tape . مباني SCSI از ايده هاي مطرح شده توسط Shugart Associates System Interface)SASI) استفاده نموده است.
پورت IDE : مخفف Integrated Drive Electronics مي باشد و اطلاعات به طور موازي با دستگاه ارسال و دريافت ميشود. همينطور كه مي دانيد رابط IDE گاهي با عنوان ATA شناخته مي شود كه مخفف AT Attachment است. اين تكنولوژي از سال 1990 به عنوان استاندارد كامپيوترهاي شخصي (PC ) براي هارد ديسك ها بوده است. هارد ديسكهاي IDE از كابلهاي ريبون پهني استفاده مي كنند که اين کابلها نسبت به سرعتي که بايد حمل کنند تعداد سيم متفاوتي دارند(به طور مثال 40 سيم و 80 سيم).
پورت SATA : يا Serial Advanced Technology Attachment است . تكنولوژي هارد ديسك هاي SATA بر اساس پردازش اطلاعات سريال است. يعني انتقال اطلاعات از هارد ديسك به باس ديتا و در جهت عكس به طور منظم و در دورهاي زماني مشخص انجام مي گيرد. پورت ساتا فقط از 8 رشته سيم استفاده ميکند و براي همين استفاده از آن راحتتر و نصب آن آسانتر است . سرعت ساتا 1.5 و 3 و 6 Gbit/s است .
اســـــلات ها در مادربرد
اسلاتها بنام شكاف گسترشي نيز خوانده ميشوند.اساس منفعت وجود اسلاتها، قابليت دسترسي به باسهاي سيستم مي باشد. اين اسلاتها باعث قابليت اتصال دستگاههاي جانبي، كه امروزه در انواع مختلف روبه گسترش هستند ميگردند.دراينجا سعي بر اين داريم که شما را به طور مختصر با انواع اسلات هاي مادربرد آشنا کنيم.
اسلات ISA(Industry Standard Architecture)
اسلات ISAيکي از قديمي ترين و پايه ترين اسلات هاي مادربردها مي باشد که البته امروزه ديگر به علت پيشرفت تکنولوژي ساخت مادربردها استفاده از منسوخ شده است .بطور معمول ISAسوكت پلاستيكي، سياهرنگ و بلندي است كه در قديم درعموم مادربردها وجود داشت.
اين اسلات در طرح اوليه با باس آدرس 20 بيتي و باس آدرس 8 بيتي مرتبط بود، كه در مقايسه با استانداردهاي امروزي كاملاً محدود بود.
از نظر فرم ظاهري، اين اسلات در ابتدا بصورت يك قسمت 62 پيني يكپارچه بود. با ورود سيستمهاي ATدر سال 1984، يك سوكت كوچكتر بطول 36 پين به انتهاي اسلات اوليه اضافه شد. اين كار باعث افزايش باس آدرس به 24 بيت و باس داده 16 بيتي گرديد. ضمن اينكه كانالهاي كنترلي ديگري نيز به اين اسلات اضافه شد. پس از به بازار آمدن پردازنده هاي پنتيوم IIو به بازار آمدن اولين نسل PCIديگر استفاده از اين اسلات به مرور منسوخ شد و در حال حاضر فقط براي پروژه هاي الکترونيکي ساده از آن استفاده مي شود .
اسلات PCI(Peripheral Component Interconnect )
گذرگاه PCIبه شيوه اي طراحي شده است که مستقل از گذرگاه سيستم عمل مي نمايد که داراي دو مد 32 و 64 بيتي مي باشد . اين نوع گذرگاه به طور مستقيم با پردازنده مرتبط نبوده و به خودي خود نوعي گذرگاه محسوب نمي شود . وسايل جانبي متصل به اين گذرگاه مي توانند به طور غير مستقيم و از طريق يک نوع پل که ميان اين گذرگاه و گذرگاه محلي قرار دارد به پردازنده متصل شوند .
گذرگاه PCIبراي اتصال اجزاي سريع کامپيوتر مورد استفاده قرار مي گيرد . سرعت انتقال اين گذرگاه برابر 132مگابيت بر ثانيه مي باشد . اين سرعت در کارتهاي 64 بيتي تا 264 مگابيت بر ثانيه افزايش مي يابد . کارتهاي PCIامروزه يکي از پر مصرف ترين کارتها در مقايسه با انواع ديگر است .
اسلات AGP(Accelerated Graphic Port)
گذرگاه AGPجهت مرتبط ساختن کارت گرافيک با ذخاير برد اصلي طراحي شده است . اين گذرگاه برخلاف ساير گذرگاهها صرفا با گرافيک سر و کار دارد . علاوه بر اين گذرگاه AGPباعث مي شود تا بدون درگير نمودن cpu، کارت گرافيک مستقيما اطلاعات مورد نياز خود را از حافظه کامپيوتر دريافت نمايد . اين گذرگاه داراي سرعت انتقال داده برابر 532 مگابيت بر ثانيه مي باشد که تقريبا دو برابر سرعت PCIمي باشد . اين گذرگاه تنها بر روي مادربردهاي پنتيوم به بعد وجود دارد و در سري هاي قبل موجود نيست .
اسلات PCI Express
PCI Expressدر واقع کوشش صنعت کامپيوتر براي يکپارچه کردن انواع مختلف گذرگاههاي I/Oو تبديل آنها به يک استاندارد جهاني يکسان مي باشد . بيش از 10 سال است که PCIکاربردهاي متنوعي را پوشش مي دهد . درحاليکه خيلي از اآنها هنگام طراحي خصوصيات PCIهرگز پيش بيني نشده بودند . پورت هايي از قبيل ATAو AGPو USBبراي رفعمحدوديت هاي PCI در انتقال داده ها با سرعت بيشتر به وجود آمدند .
PCI Expressاز يک نوع توپولوژي شبکه اي با ساختار سوئيچ استفاده مي کند . سوئيچ جايگزين گذرگاه Multi-Dropدر PCIها شده است و براي توزيع پيام هاي I/Oبه هر کدام از اتصالات نقطه به نقطه به کار مي رود .معني اين عبارت اينست که اگر يک دستگاه PCI Expressبخواهد داده ها را به دستگاه ديگر انتقال دهد ، نيازي نيست که از طريق چيپست انجام پذيرد و در نتيجه حجم پيامهايي که توسط چيپست بايد پردازش شوند کاهش مي يابد .
ارتباطات PCI Expressبه سوئيچ وصل مي باشند . هر ارتباطي مي تواند شامل تعدادي مسير باشد که در نتيجه هر دستگاه مي تواند به طور جداگانه با تعداد مسير هاي مورد نياز خود ارتباط برقرار کند و اينجاست که عبارات 1xو2xو 4xو8xو 16xمطرح مي شود . مثلا کارت هاي معمولي مي توانند از نوع 1xبا پهناي باند کمتر و کارت هاي گرافيکي از نوع 16xبا پهناي باند بيشتر استفاده کنند .
بزرگترين مزيت PCI Expressسرعت آن مي باشد . سرعت پايه 2.5Gb/sدر هر جهت کانال تقريبا نرخ انتقال 200Mb/sرا در هر کانال به ارمغان مي آورد . (يعني 100Mb/sدر هر پين ) اين تقريبا دو برابر PCIهاي فعلي است .
سرعت بالاتر و انعطاف پذيري حاصل از PCI Expressباعث مي شود که خيلي زود AGPاز صحنه خارج شود و کم کم فقط شاهد مادربردهايي باشيم که دارايPCI Expressباشند . همانطوري که امروزه ديگر خبري از ISAبر روي مادربردها نيست .
Jumper Setting
جامپر قطعه كوچك سخت افزاري است كه ارتباط يك مدار اكترونيكي را قطع يا وصل مي كنه . دوتا سيم كوچك فلزي را فرض كن كه با فاصله كمي از همديگر قرار دارند . jumper مي تونه اونها رو وصل كنه كه اين اتصال مدار و فعال مي كنه . در مادربردهاي قديمي جامپرها براي تنظيم ولتاژ cpu بكار ميرفت .
جامپر ها رو ميتونيد روي مادر بردتون ببينيد . هر كيسي يه سري فيش جامپر داره كه ازش خارج شده براي اينكه وقتي شما دكمه پاور روي كيس رو ميزنيد ، براي اينكه چراغ هاردتون روشن باشه و براي فعال كردن اسپيكر داخلي سيستم و همچنين براي فعال كردن پورتهاي يو اس بي كه معمولا روي خود كيس قرار داره بايد جامپر كيس رو در محل مناسب روي مادر برد نصب كنيد .
براي راهنمايي از نصب دقيق اينا ميتونيد به دفترچه مادر بردتون مراجعه كنيد .
CMOS چيست؟
در کامپيوترهايXT باتوجه به تعداد محدود پارامترها، پيکربندي سيستم بااستفاده از ميکروسوئيچ امکان پذير مي باشد اما در سيستم هاي AT به دليل بالا بودن تعداد پارامترهاي قابل برنامه ريزي توسط استفاده کننده ، حضور يک منبع که هم به راحتي در دسترس باشد و هم جاي کمي اشغال نمايد ، ضروري به نظر مي رسد. اين منبع در کامپيوترهاي AT حافظه CMOS ناميده مي شود .
حافظه CMOS داراي 64 بايت و يا بيشتر ظرفيت مي باشد که توسط دو پورت H70 و H71 قابل دسترسي مي باشد. و از آن براي نگهداري ساعت ، تاريخ و پيکربندي سيستم استفاده مي شود. همچنين تعدادي از بيت هاي اين حافظه براي چک کردن پيکربندي سيستم تحت عنوان CHECKSUM استفاده مي شود.
محتويات اين حافظه در زمان خاموش بودن سيستم توسط يک باطري پشتيبان 6/3 ولتي نگهداري مي شود. اين باطري ممکن است در داخل و يا در خارج از مادربورد قرار داشته باشد . البته در بعضي از سيستمها مجموعه باطري و حافظه به صورت يکپارچه ارائه شده باشد .
تغيير در محتويات CMOS بطور معمول از طريق برنامه SETUP امکان پذير است اما در صورتي که در ست آپ سيستم رمز تعريف شده باشد و رمز مربوطه را هم در اختيار نداشته باشيد در اينصورت امکان ورود به برنامه ست آپ و تغيير در پيکر بندي سيستم ( اطلاعات CMOS ) امکان پذير نخواهد بود . در اين موارد راهي جز پاک کردن محتويات CMOS نداريم . دراين مواقع دو احتمال وجود دارد .
1) براي وارد شدن به سيستم رمز تعريف شده باشد.
2) براي وارد شدن به ست آپ رمز تعريف شده باشد.
در حالت اول با توجه به بوت نشدن کامپيوتر کاري از نرم افزارها ساخته نيست و بايد اقدام به پاک کردن محتويات CMOS به صورت سخت افزاري نمود .
اين کار معمولا با برداشتن باطري پشتيبان ست آپ براي چند دقيقه ، يااتصال کوتاه بر روي جامپر مربوطه ( J8 ) و يا تعويض تراشه CMOSامکان پذير مي باشد .
شايان ذکر است در صورتي که اعمال فوق درست صورت نگيرد احتمال سوختن و خراب شدن CMOS وجود دارد بنابراين تا حد امکان بايد از کاربرد اين روش اجتناب شود مگر در مواقعي که ضرورت ايجاب نمايد.
در حالت دوم با توجه به بوت شدن کامپيوتر نيازي به اقدامات فوق نبوده و مي توان با استفاده از نرم افزارهاي مناسب اقدام به پاک کردن و يا ذخيره اطلاعات CMOS نماييم . از آنجايي که هميشه نرم افزار مناسب وجود ندارد و يا در دسترس نيست بعنوان يک مهندس نرم افزار بايد قادر باشيم تا با استفاده از امکانات موجود بر روي کامپيوتر اين کار را انجام دهيم . با استفاده از برنامه DEBUG.EXE که همراه فايلهاي سيستم عامل DOS و ويندوز وجود دارد مي توان با خواندن و يا نوشتن در پورت هاي H70 و H71 تغييرات لازم را در محتوياتCMOS اعمال نمود
از دو پورت فوق پورت H70 بعنوان گذرگاه آدرس( ADDRESS BUS ) و پورت H71 بعنوان گذرگاه داده بکار مي رود. الگوريتم کلي کار به اين صورت است که CMOS را بعنوان يک آرايه يک بعدي در نظر مي گيريم که داراي 256 خانه مي باشد . براي دسترسي به هر خانه بايد ابتدا انديس ( آدرس ) خانه را در پورت H70 بنويسيم و بعد از دسترسي به خانه مورد نظر مي توان دادة دلخواه را درآن نوشت و يا از آن خواند . دسترسي به داده ها نيز فقط از طريق پورت H71 امکان پذير مي باشد . آخرين نکته اينکه عمل نوشتن و يا خواندن از پورت ها به کمک ثبات AL و توسط دستورهاي IN و OUT مربوط به زبان اسمبلي امکان پذير است.